Het mythische maagdenvlies en haar ‘hersteloperatie’
‘Ben jij nog maagd?’ ‘Wanneer ben jij ontmaagd?’ Er is veel om te doen, die eerste keer seks. Jongens moeten we op hun woord geloven, maar bij meisjes wordt verondersteld dat het te zien zou zijn, of er ooit een penis in haar vagina is geweest. ‘Is het maagdenvlies intact’, is de vraag, met name bij families die het belangrijk vinden dat een trouwende vrouw nog nooit eerder seks heeft gehad – vaak om religieuze redenen. Soms wordt erop aangedrongen dat meisjes operatief hun maagdenvlies laten ‘herstellen’.
Maar. Stop. Ho.
Dit alles berust op een flink aantal mythes. Wil je meer weten over het maagdenvlies, zo’n hersteloperatie en überhaupt het concept ‘maagdelijkheid’? Lees dan verder.
Feiten en fabels
Laten we eerst de feiten van de fabels scheiden. Wat is het ‘maagdenvlies’ nou precies? Omdat het een vlies wordt genoemd, denken we vaak dat het een soort membraan is dat de volledige vagina-ingang blokkeert. Bij de eerste penetratie zou het dan scheuren, waarbij bloed vrij zou komen, en dus gezien zou kunnen worden of een meisje nog maagd was. Sommigen maken zich zorgen dat dit ‘vlies’ kan breken of scheuren bij het sporten of bij het inbrengen van een tampon of vinger. Dit alles is niet waar.
1. Het is geen vlies.
Het maagdenvlies is geen ‘vlies’, en daarom noem ik het ook liever bij haar andere naam, het ‘hymen’ (het wordt ook wel de vaginale corona genoemd, maar deze term heeft nu dan weer een hele andere lading…). Het hymen is bij vrijwel alle vrouwen niet meer dan een soepel randje weefsel, 1-2 cm binnenin de vagina. Bij de meeste vrouwen is het een zacht, rekbaar, iets dikker stukje huid. Bij iedereen ziet het er anders uit (net als ieders neus anders is, bijvoorbeeld), zoals bij de voorbeelden hieronder. Heel soms dekt het de volledige vagina-ingang af: er kan dan ook geen menstruatiebloed doorheen, en al helemaal geen vinger of tampon (en in dat geval moet er vaak een gynaecoloog aan te pas komen om het te openen).
2. Het scheurt of bloedt normaliter niet bij de eerste penetratie.
Omdat het een soepel stukje weefsel is, scheurt het hymen niet bij de eerste keer dat de vagina gepenetreerd wordt (noch gaat het kapot bij paardrijden of van een tampon). De meeste vrouwen bloeden ook niet bij hun eerste keer. Als ze wel bloeden, is het vrijwel altijd omdat er kleine scheurtjes ontstaan in de huid van de vagina-opening doordat de vagina niet vochtig of ontspannen genoeg is. Dit heeft dus niets met het hymen te maken, en kan ook gebeuren nadat een vrouw al 1000 keer seks heeft gehad. Als een vrouw opgewonden genoeg is, en geen problematische afwijking heeft, zal haar hymen in bijna alle gevallen na de seks in de oorspronkelijke staat terugkeren.
3. Niemand kan aan het hymen zien of een vrouw nog maagd is.
Het hymen is bij geen enkele vrouw gelijk, en er wordt dus (in principe) niets beschadigd bij penetratie. Hoe kan een ander dan zien of ze al seks heeft gehad? Al bij kinderen kunnen kleine inkepingen in het hymen zitten en te zien zijn het geen glad randje is. Bij vrouwen die nog maagd zijn, is het hymen zelden zonder inkepingen. “Ook de meest ervaren dokter kan niet zien of voelen of iemand nog maagd is”, zeggen vooraanstaand seksuologen Ellen Laan en Rik van Lunsen. Er zijn zelfs vrouwen die vaginaal bevallen zijn van meerdere kinderen, die nog een hymen hebben zonder inkepingen. Alleen als een vagina tot maximaal enkele dagen van tevoren is beschadigd, bijvoorbeeld door seksueel geweld, kan dit wel door een arts te zien zijn.
De mythe van het scheurende maagdenvlies heeft vooral als gevolg dat het seksuele gedrag van meisjes en vrouwen gecontroleerd en onderdrukt kan worden. Het maakt vrouwen minder vrij in de invulling van hun eigen seksuele leven, en leert ze dat hun eigen lichaam ze kan verraden.
‘Herstellen’ van het maagdenvlies
Het moge duidelijk zijn: een vlies wat er nooit heeft gezeten, en wat niet kapot gaat, kan ook niet hersteld worden. Toch is een maagdenvlieshersteloperatie een ingreep die soms wordt uitgevoerd. Voor de meeste vrouwen in Nederland zal het geen probleem zijn als ze gaan trouwen terwijl ze eerder seks hebben gehad, maar voor sommigen kan het desastreuze gevolgen hebben. Als traditionele (schoon)families op de hoogte zijn van een eventuele eerdere ontmaagding, lopen deze vrouwen het risico op roddels, geweld of verstoten te worden – zelfs als de ‘ontmaagding’ een verkrachting is geweest. Deze vrouwen (en hun families) vragen, soms vrijwillig en soms gedwongen, een arts om een hersteloperatie. Deze operaties worden in Nederland voornamelijk uitgevoerd in commerciële cosmetische of plastische privéklinieken, of in het land van herkomst.
Wat wordt er dan gedaan tijdens zo’n operatie, als er niets te herstellen valt? De chirurg plooit het weefsel van de vaginawand met één of meerdere kleine hechtingen. Als er vervolgens een penis langs gaat, schiet de hechting los of scheurt het strakker gemaakte weefsel, en komen er een paar druppels bloed vrij. In theorie. Want er wordt geen garantie gegeven dat ze ook echt zullen bloeden: de hechtingen kunnen er eerder uitvallen of de huid kan alsnog te plooibaar zijn om te scheuren. Het is dus zeker mogelijk dat een vrouw die een hersteloperatie heeft ondergaan, niet bloedt tijdens de huwelijksnacht.
Er is veel kritiek op deze hersteloperaties: het is een onnodige ingreep, mogelijk zonder enig resultaat, zeggen sommigen; het is mutilatie van een vrouwenlichaam, zeggen anderen. In februari 2020 stelde minister de Jonge een richtlijn op voor artsenorganisaties om maagdenvlieshersteloperaties tegen te houden. Voor sommigen gaat deze ‘richtlijn’ niet ver genoeg, en is een officieel verbod nodig. Maar de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie & Gynaecologie (NVOG) stelt dat bij een verbod er ook geen mogelijkheid meer is om met vrouwen en meisjes in gesprek te gaan. Want voor veel vrouwen en meisjes die om de operatie vragen ligt het niet zo simpel. Ze staan onder grote druk, vrezen voor hun toekomst en hun veiligheid en zijn soms ten einde raad. Een operatie kan, zelfs als het geen bloeding garandeert, psychische steun bieden aan deze vrouwen.
Moeten artsen de hersteloperatie dan maar uitvoeren, of doen alsof ze ze uitvoeren, om deze vrouwen te helpen? Zelfs als er fysiek niets wordt beschadigd, draagt een (schijn)operatie wel bij aan het in stand houden van de maagdenvlies-mythe – en daarmee aan de onderdrukking van het vrouwenlichaam. Artsen bevestigen hiermee dat de maagdelijkheid van deze vrouw iets te maken zou hebben met de staat van haar vagina, in plaats van dat ze deze gevaarlijke fabel ontkrachten.
Alternatieven voor de operatie
Als een vrouw per se wilt bloeden tijdens de huwelijksnacht, kan dit ook zonder operatie. Ze kan een prikje of sneetje in haar vinger maken, en het bloed op het laken smeren. Er bestaan ook pillen met een rode vloeistof die ook in de vagina kunnen worden ingebracht. Deze zijn bij een apotheek te verkrijgen. Er bestaan vast nog veel meer trucs – aangezien de meerderheid van de vrouwen hun eerste keer niet bloeden en de ‘bloeden bij de eerste keer’-fabel al eeuwen voortleeft.
Het zou ook een optie kunnen zijn om een medisch bewijs van maagdelijkheid te verkrijgen van een arts, als dit noodzakelijk is voor de (schoon)familie. Huisartsen en verschillende organisaties (zie voor adressen www.seksualiteit.nl, www.rutgershuis.nl, www.sense.info of www.casa.nl) verstrekken zo’n bewijs, zonder lichamelijk onderzoek te doen. Elke arts in Nederland, ook je eigen huisarts, moet zich houden aan het beroepsgeheim en zal dit verzoek nooit met een ander bespreken – ook niet met ouders of een (toekomstige) echtgenoot.
Dat gezegd hebbende, dragen ook deze oplossingen bij aan een ideologie die erg schadelijk is voor meisjes en vrouwen. ‘Nep’-bloeden of een maagdelijkheidsverklaring houden de mythe van een niet-bestaand vlies in stand. Liever zouden meisjes en vrouwen, en hun families, goede informatie en begeleiding krijgen wanneer ze komen vragen om een operatie of verklaring. Hierbij is het belangrijk dat hun zorgen serieus worden genomen, en niet afgedaan worden als onzin. Op grotere schaal zou er betere voorlichting moeten zijn over de waarheden en onwaarheden van maagdelijkheid. Voor meisjes en hun families, maar ook voor jongens: zij weten dan dat er niets aan de hand is (en het juist goed is!) als een meisje niet bloedt bij de eerste keer.
Kortom, als je al eens geslachtsgemeenschap hebt gehad en je wilt dat niemand dit weet: maak je geen zorgen, niemand zal dit te weten kunnen komen door naar je lichaam te kijken. Als je familie het weet en je dwingt tot een hersteloperatie – kijk of je huisarts of een andere arts waar je familie mee bekend is met ze kan praten om de mythes te ontkrachten.
Maagdelijkheid, is dat eigenlijk iets?
Als we toch mythes aan het ontkrachten zijn, wil ik het ook nog even hebben over het concept ‘maagdelijkheid’. Wat is dat? Wanneer ben je ‘maagd’? Als je nog nooit penis-in-vagina seks hebt gehad? En hoe zit dat dan met homoseksuele of lesbische mensen – zijn die hun leven lang ‘maagd’? Ben je nog ‘maagd’ als je een vinger in je vagina hebt gehad? Of een dildo? Of een penis? Waar ligt de grens? Wat als je gepijpt bent? Is er iets wezenlijks veranderd aan je, als je eenmaal penis-in-vagina seks hebt ervaren? We weten nu dat een maagdenvlies niet verandert, en trouwens, wat zou er bij een jongen veranderen na de ‘ontmaagding’?
Al deze vragen laten zien dat het concept ‘maagdelijkheid’ niet zo simpel is als we het meestal gebruiken. Ik ben geen voorstander van het woord ‘maagd’, of ‘ontmaagding’. Het suggereert dat je verandert, dat iets je ontnomen wordt als er één specifiek soort seks beoefend is – en dan wel het soort waarvan de samenleving ons heeft verteld dat het de enige vorm is die echt telt... Is dat aan de samenleving om te bepalen? Vind ik niet. Jijzelf bent de enige die bepaalt of je ‘ontmaagd’ bent – of, met leukere woorden, of je je ‘seksuele debuut’ al hebt meegemaakt.
Wil je meer weten over het maagdenvlies en of hersteloperaties neem dan contact op met je huisarts.
Laura
sexpower.online
Datum: 06-05-'20
Terug naar overzicht
